Cách chơi cờ vua cho người mới bắt đầu đơn giản từ A-Z 2023

Cờ vua là một trò chơi trí tuệ cực kỳ thú vị và hấp dẫn. Nó được ưa chuộng không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới. Dưới đây là một số thông tin về lịch sử và cách chơi cờ vua, được giải thích một cách đơn giản để cả những người mới cũng có thể hiểu.

Lịch sử hình thành cờ vua

Cờ vua đã có mặt khoảng 1500 năm trước, trong thời kỳ phát triển văn hóa của sông Ấn. Khu vực bắc Ấn có thể coi là nơi ra đời của Cờ vua. Sau đó, trò chơi này lan rộng khắp các quốc gia châu Á trong thời gian đó.

Theo truyền thuyết

Dù có nhiều tranh cãi xoay quanh nguồn gốc và người sáng lập cờ vua, một câu chuyện truyền thống kể rằng trong quá khứ ở Ấn Độ, có một vị vua bạo quân tàn ác mang tên Shahram, khiến lòng dân căm phẫn bởi chính sách cai trị của mình. Một ngày nọ, một triết gia hiền lành khao khát làm cho vua hiểu được tầm quan trọng của mỗi cá nhân trong việc xây dựng và bảo vệ vương quốc. Ông ta sáng tạo ra một trò chơi có vua, hoàng hậu, tháp, giáo sĩ trưởng, hiệp sĩ và quân lính, mỗi người trong số họ đều có trách nhiệm và nhiệm vụ quan trọng để đóng góp vào thành công chung.

May mắn thay, vua Shahram rất hứng thú với trò chơi này. Ông muốn thưởng cho triết gia này một kho báu quý giá. Tuy nhiên, điều đó không phải ý định của triết gia. Ông ta tiến lên bàn cờ vua, đặt một hạt lúa mì lên ô đầu tiên, hai hạt lúa mì lên ô thứ hai và yêu cầu vua tiếp tục đặt lúa trên bàn cờ. Số hạt lúa trong ô tiếp theo luôn gấp đôi so với ô trước đó. Vua bực tức vì cho rằng triết gia đang trêu đùa mình. Cho đến khi người hầu của vua thực hiện yêu cầu đó theo đúng, toàn bộ cung điện bị quá tải với cả nhân lực và tài nguyên vật chất.

Đây giống như ý nghĩa của quân tốt trong trò chơi cờ vua. Lúc này, vua mới thực sự hiểu được tầm quan trọng của những điều nhỏ bé.

Sự biến đổi và phát triển của cờ vua

Kể từ khi cờ vua trở nên phổ biến, luật chơi và cách chơi cờ vua đã trải qua những thay đổi đáng kể trong nhiều thập kỷ ban đầu. Đến những năm 1880, cờ vua đã trở thành một môn thể thao trí tuệ chính thống, và từ đó, luật chơi đã dần được hình thành và truyền đạt cho đến ngày nay.

Năm 1886, Giải vô địch cờ vua thế giới chính thức được tổ chức, mở ra cánh cửa cho sự mở rộng của cộng đồng những người yêu thích cờ vua.

H.J.R. Murray, một nhà giáo dục người Anh, đã tiến hành nghiên cứu kỹ lưỡng về lịch sử và phát triển của cờ vua. Với đam mê và tinh thần nhiệt huyết, ông đã sáng tác cuốn sách “Lịch sử cờ vua” vào năm 1913.

Kiến thức cơ bản về cờ vua

Để trở thành một người chơi cờ vua giỏi, không hề dễ dàng. Đòi hỏi kiến thức sâu rộng và sự rèn luyện không ngừng. Điều quan trọng là nắm vững những kiến thức cơ bản và phát triển phong cách chơi riêng biệt của mình.

Cách xếp các quân cờ trên bàn cờ vua

Cách sắp xếp các quân cờ trên bàn cờ vua là một trong những kiến thức căn bản nhất mà một kỳ thủ cần biết. Đầu tiên, cần hiểu về cách sắp xếp trên bàn cờ. Bàn cờ vua có 8 cột được ký hiệu từ a đến h và 8 hàng được đánh số từ 1 đến 8. Bàn cờ có tổng cộng 64 ô, xen kẽ màu đen và màu trắng. Mỗi người chơi có 16 quân cờ, bao gồm một quân vua (♚), một quân hậu (♛), hai quân xe, hai quân tượng (♝), hai quân mã (♞) và tám quân tốt (♟).

Bước 1: Xếp các quân cờ sao cho cả hai đấu thủ đều có một ô trắng (hoặc ô màu nhạt) ở góc dưới bên tay phải.

Bước 2: Xếp hàng đầu tiên, tức là hàng có số 1 và gần người chơi nhất. Xếp từ phía ngoài vào trong theo thứ tự sau:

• a1 và h1 là vị trí của hai quân xe.
• b1 và g1 là vị trí của hai quân mã.
• c1 và f1 là vị trí của hai quân tượng.
• Đặt quân hậu vào ô cùng màu với màu cờ mà bạn đang giữ. Ví dụ, nếu bạn đang chơi cờ trắng, đặt quân hậu vào ô màu trắng.
• Đặt quân vua vào ô trống còn lại trên hàng đầu tiên.

Bước 3: Xếp hàng thứ hai. Xếp tám quân tốt/ chốt còn lại vào các ô tương ứng trên hàng thứ hai.

Nguyên tắc di chuyển các quân cờ

Cờ vua được coi là một thể thao trí tuệ, nơi mà việc chơi cờ được coi như một nghệ thuật, yêu cầu người chơi linh hoạt trong việc sử dụng các quân cờ và chiến thuật của mình. Việc hiểu rõ vai trò và quy tắc di chuyển của các quân cờ là vô cùng quan trọng.

Quân Tốt/Chốt di chuyển thẳng và bắt quân chéo. 

• Quân Tốt/Chốt có khả năng di chuyển thẳng và bắt quân cờ theo đường chéo. Mỗi lần di chuyển, quân Tốt chỉ được phép tiến một ô. Trong lượt di chuyển đầu tiên, quân Tốt có thể đi được hai ô.
• Quân Tốt/Chốt có thể bắt quân cờ ở ô chéo phía trước. Tuy nhiên, nó không thể di chuyển hoặc bắt quân cờ theo hướng ngược lại.
• Nếu có một quân cờ đối phương đứng trực diện, quân Tốt không thể di chuyển hoặc bắt quân cờ đó.

Quân Mã di chuyển giống chữ “L”.

• Quân Mã là quân cờ duy nhất có khả năng di chuyển liên tục 2 ô theo cùng một hướng trước khi đổi hướng và tiếp tục di chuyển vào một ô nằm vuông góc với hướng ban đầu. Đặc điểm này tạo ra tính sáng tạo cho nước đi của quân Mã và làm cho đối thủ khó có thể dự đoán được. Bên cạnh đó, quân Mã cũng có khả năng nhảy qua các quân cờ khác, làm cho nó trở thành một quân cờ độc nhất.

Quân Tượng di chuyển theo đường chéo.

• Mỗi kỳ thủ có cả hai quân Tượng, một quân đặt trên ô trắng và một quân đặt trên ô đen. Quân Tượng đặt trên ô đen sẽ luôn di chuyển trên các ô có màu tương tự với ô ban đầu.
• Quân Tượng có khả năng di chuyển theo đường chéo, đến các ô trống hoặc các ô có quân cờ của đối phương đang chiếm giữ để bắt quân.

Quân Xe di chuyển dọc theo cột và hàng.

• Quân Xe có thể di chuyển theo đường thẳng tới các ô trống hoặc các ô mà đối thủ đang chiếm giữ. Tuy nhiên, quân Xe không có khả năng nhảy qua các quân cờ khác trên bàn cờ.

Quân Hậu tổ hợp của quân Tượng và quân Xe

• Quân Hậu có khả năng di chuyển theo đường thẳng, ngang và chéo. Do đó, quân Hậu được coi là quân mạnh nhất trong trò chơi cờ vua. Quy tắc bắt quân của quân Hậu tương tự như quân Xe và quân Tượng, và đương nhiên, quân Hậu không thể nhảy qua các quân khác.

Quân Vua có thể tiến di chuyển 1 ô theo mọi hướng trong mỗi lượt.

• Quân Vua có thể di chuyển một ô theo phương đứng, phương ngang và phương chéo trong phạm vi của nó. Khi quân Vua bị bắt bởi các quân khác, điều này được gọi là “chiếu” trong cờ vua. Bạn cần cố gắng di chuyển Vua của mình để tránh bị chiếu, vì nếu Vua bị bắt thì người chơi sẽ thua cuộc.
• Mặc dù những nguyên tắc di chuyển cơ bản trên đây có thể có một số thay đổi trong các tình huống đặc biệt như Nhập Thành gần hay Nhập Thành xa, những điều này sẽ được tìm hiểu kỹ hơn trong phần sau.

Ghi chép cờ vua

Theo quy định của Liên đoàn cờ Việt Nam, các quân cờ sẽ được ký hiệu theo tiêu chuẩn như sau:

• Tốt: Ô Tốt đang đứng (trong trường hợp thế cờ) hoặc ô Tốt di chuyển đến (trong trường hợp ván cờ).
• Mã: Ký hiệu là M.
• Tượng: Ký hiệu là T.
• Xe: Ký hiệu là X.
• Hậu: Ký hiệu là H.
• Vua: Ký hiệu là V.

Vị trí trên bàn cờ được ký hiệu theo nguyên tắc cột trước hàng sau. Ví dụ, ô tạo ra từ sự giao nhau của hàng 1 và cột a được gọi là ô a1.

Mỗi nước đi sẽ được ghi lại theo thứ tự sau:

• Ký hiệu quân, ô cờ đang đứng, ô cờ di chuyển đến. Đối với quân tốt, chỉ cần ghi ô cờ đang đứng – ô cờ di chuyển đến hoặc chỉ ô cờ di chuyển đến.
• Nước bắt quân được ký hiệu bằng dấu “:” hoặc “x”. Ví dụ: T:e5.
• Nhập thành gần ký hiệu là 0-0; nhập thành xa ký hiệu là 0-0-0.
• Nước chiếu được ký hiệu bằng dấu “+”. Ví dụ: Tb4+.
• Nước chiếu hết được ký hiệu bằng dấu “#” hoặc “x”.
• Nước phong cấp được ghi theo nguyên tắc: Ô quân tốt đang đứng + ô quân tốt di chuyển đến = quân phong cấp. Ví dụ: a7-a8=H.

Trong giải đấu chuyên nghiệp, ghi chép cờ vua là bắt buộc. Điều này giúp đảm bảo tính công bằng và sự minh bạch, đồng thời tránh những lỗi kỹ thuật cơ bản của kỳ thủ. Ghi chép ván cờ cũng là một tài liệu hữu ích cho kỳ thủ trong việc học hỏi và nâng cao kinh nghiệm cũng như kỹ năng của mình.

Cách chơi cờ vua cho người mới bắt đầu

Trong cách chơi cờ vua, nguyên tắc cơ bản nhất là đảm bảo an toàn cho quân vua của mình và nỗ lực để bắt quân vua đối thủ. Như vậy, khi chơi cờ vua, có thể xảy ra một số kết quả như: Chiếu bí, Hòa cờ, Thua cuộc hoặc kết thúc theo luật thời gian.

Chiếu hết trong cờ vua:

• Bạn có thể Chiếu hết khi quân vua đối phương bị rơi vào thế chiếu và không có cách nào để thoát ra, và đó là mục đích của mọi ván cờ.
• Có ba phương pháp mà kỳ thủ có thể sử dụng để đạt được mục tiêu Chiếu hết đối thủ trong một ván cờ. Đầu tiên, họ có thể di chuyển các quân cờ để tránh các tình huống chiếu mà không nhập thành. Thứ hai, họ có thể sử dụng một cách khác để tránh vị trí chiếu. Cuối cùng, họ có thể cố gắng bắt quân đang tấn công quân vua.

Cờ hòa trong cờ vua:

Người chơi đến lượt đi không bị chiếu, nhưng họ không thể thực hiện bất kỳ nước đi nào vi phạm luật chơi. Nếu một thế cờ được lặp lại chính xác ba lần hoặc trong 50 nước đi liên tiếp không có người chơi nào bắt quân đối phương, người chơi có quyền thắng hoà. Đôi khi, việc kết quả hòa được đạt đến bởi sự đồng ý của cả hai người chơi muốn dừng cuộc chơi.

Mỗi người chơi đều cố gắng sử dụng quân cờ một cách tốt nhất để đạt được chiếu hết hoặc cầm hòa để tránh thua. Thậm chí, những trận thua cũng là những trải nghiệm giúp mỗi kỳ thủ rèn luyện để chiến thắng trong tương lai.

Luật chơi trong cờ vua

Như đã đề cập, để chơi cờ vua đúng và tránh những lỗi kỹ thuật cơ bản, bạn cần nắm vững một số quy luật. Đầu tiên, hãy hiểu cách di chuyển của các quân cờ. Tiếp theo, tìm hiểu những quy luật đặc biệt, để bạn có thể linh hoạt áp dụng chúng vào chiến thuật của mình khi những nguyên tắc cơ bản có thể thay đổi.

• Phong cấp quân Tốt là một quy luật khác. Khi một quân Tốt di chuyển đến hàng cuối cùng phía đối diện của bàn cờ, nó có thể được phong cấp thành bất kỳ quân cờ nào, thường là quân Hậu. Chỉ có quân Tốt mới có thể được phong cấp.
• Bắt tốt qua đường là một quy luật khác. Khi quân Tốt đối phương di chuyển 2 ô ở lượt đầu tiên và ở cạnh quân Tốt của bạn, bạn có thể ăn quân Tốt đó, ngay cả khi không ở đường chéo. Tuy nhiên, bạn chỉ có thể bắt tốt qua đường ngay sau khi quân Tốt đối phương di chuyển nước đầu tiên, không thể bắt sau đó.
• Nhập thành là một quy luật khác, cho phép bạn đưa quân Vua đến vị trí an toàn và đồng thời quân Xe có thể di chuyển ra khỏi góc và tham gia chiến đấu. Để thực hiện nước nhập thành trong cờ vua, bạn cần đảm bảo các điều kiện sau: đó là lượt đầu tiên của quân Vua, cũng là lượt đầu tiên của quân Xe, không có quân nào chắn giữa Vua và Xe, và Vua không được bị chiếu hoặc đi qua đường chiếu. Khi đáp ứng đủ các điều kiện này, bạn có thể thực hiện nước nhập thành bằng cách di chuyển Vua hai ô về một phía theo phương ngang và đưa quân Xe từ góc ra phía ngoài, đứng cạnh Vua nhưng ở phía ngược lại.

Những quy luật đặc biệt trong cờ vua này có thể tạo ra nhiều sự thay đổi đáng kể trong trận đấu. Đó là những quy luật mà bạn cần nắm vững và rèn luyện để nâng cao kỹ thuật của mình.

Cách chơi cờ vua giỏi

Chơi cờ vua có thể là một việc đơn giản, nhưng để trở thành một người chơi cờ vua giỏi thì thực sự khó khăn. Để đạt được điều đó, người chơi phải am hiểu sâu sắc về các quy tắc và luật lệ của trò chơi này. Ngoài ra, họ cũng phải dành thời gian luyện tập kéo dài, phát triển chiến thuật riêng và luôn cống hiến cho việc học hỏi không ngừng.

Nắm vững luật chơi cờ vua

Để tham gia vào bất kỳ bộ môn nào, trước hết, bạn cần hiểu rõ luật chơi. Điều quan trọng là nắm vững ý nghĩa của từng quân cờ, biết cách di chuyển hợp lệ, và hiểu các quy định về chiến thuật, v.v. Những kiến thức này có thể dễ dàng được học qua việc tham khảo sách, báo hoặc tài liệu từ internet.

Hiểu giá trị quân cờ

Giá trị của các quân cờ trong cờ vua là do người chơi quyết định, dựa trên chiến thuật và cách tiếp cận của mình. Mặc dù có một hệ thống đánh giá tương đối phổ biến, như gán 1 điểm cho quân Tốt, 3 điểm cho quân Mã và Tượng, 5 điểm cho quân Xe và 9 điểm cho quân Hậu, nhưng không phải tất cả mọi người chơi đều áp dụng cùng hệ thống này. Thực tế, giá trị của các quân cờ có thể khác nhau tuỳ thuộc vào cách mỗi người chơi xây dựng chiến thuật của mình. Do đó, trong một tình huống cụ thể, việc di chuyển quân cờ sẽ được đưa ra quyết định dựa trên sự đánh giá cá nhân của người chơi và không chỉ dựa trên hệ thống giá trị tương đối nêu trên.

Có chiến thuật chơi cờ vua riêng

Có hai loại người chơi cờ vua cơ bản: những người ưa thích phòng thủ và những người ưa thích tấn công. Mỗi loại người này áp dụng một chiến thuật chơi cờ khác nhau.

Người chơi phòng thủ thường tập trung vào việc xây dựng hàng phòng ngự mạnh mẽ và luôn cảnh giác trước các nước đi của đối thủ. Ngược lại, người chơi tấn công thích tận dụng các lỗ hổng của đối thủ để phát triển quân cờ và tạo ra tình huống cờ mở.

Khi bắt đầu chơi cờ, bạn có thể lựa chọn một trong hai chiến thuật này. Hoặc bạn cũng có thể nắm vững cả hai để có thể thích ứng linh hoạt với từng trận đấu.

Cách chơi cờ vua thắng nhanh

Trong cờ vua, có rất ít cách để chiến thắng nhanh do kết quả của trò chơi phụ thuộc vào kỹ năng của hai người chơi. Tuy nhiên, có một số phương pháp khai cuộc có thể dẫn đến chiến thắng sớm, ví dụ:

Fool’s Mate: Kết thúc trò chơi chỉ sau 2 nước đi của phe Đen.

• Nước đi: f3 e5
• Kết quả: g4 Qh4#

Scholar’s Mate: Kết thúc trò chơi sau 4 nước đi của phe Trắng.

• Nước đi: e4 e5
• Bc4 Nc6
• Qh5 Nf6
• Kết quả: Qxf7#

Cần lưu ý rằng các khai cuộc chiến thắng nhanh chỉ có hiệu quả khi đối thủ không biết cách phòng thủ. Nếu bạn đối đầu với một đối thủ có kinh nghiệm trong cờ vua, họ có thể dễ dàng phát hiện chiêu thức này.

Cách chơi cờ vua 4 nước hết cờ

Để đạt thắng lợi nhanh chóng trong 4 nước cờ khi chơi cờ vua, quan trọng là hiểu và áp dụng các nguyên tắc khai cuộc. Dưới đây là một dạng “bẫy khai cuộc” được sử dụng phổ biến nhằm chiếu hết quân Đen chỉ trong 4 nước cờ cho quân Trắng.

• Bước 1: e4 – Đây là một bước khai cuộc cơ bản, nhằm vừa chiếm lĩnh trung tâm bàn cờ, vừa mở đường cho quân khác phát triển.
• Bước 2: Tc4 – Di chuyển quân Tốt từ e2 lên c4, nhằm tấn công quân Tf7 của quân Đen.
• Bước 3: Hh5 hoặc Hf3 – Sử dụng quân Hậu di chuyển đến h5 hoặc f3.
• Bước 4: Qxf7 – Nếu quân Đen không phòng thủ chặt chẽ, quân Trắng có thể thực hiện nước này để chiếu hết quân Đen và đạt chiến thắng.

Cách chơi cờ vua 7 nước hết cờ

Chơi cờ vua một cách thông minh và nhanh chóng chỉ trong 7 nước không phải là việc dễ dàng. Khả năng áp dụng chiến thuật này phụ thuộc vào cách di chuyển quân của đối thủ và tình hình trên bàn cờ. Tuy nhiên, hãy ghi nhớ 7 bước phát triển quân sau đây để sử dụng khi gặp điều kiện thuận lợi (với bạn đóng vai trò quân đen).

1. d4 d5
2. c4 e6
3. Nc3 Nf6
4. Bg5 Nbd7

Qd5 Black quyết định không tiêu diệt Pawn c4 của White và chọn giữ lại Pawn d5, được hỗ trợ bởi Knight ở f6. White tận dụng cơ hội bằng cách di chuyển Bishop đến g5 để tạo áp lực lên Queen Black. Black tiếp tục bảo vệ vị trí bằng cách di chuyển Knight đến d7, và nước đi tiếp theo có thể là:

5. cxd5 exd5
6. Nxd5
7. Rxd8 Rb4+

White bị ép phải hi sinh Queen để bảo vệ King và tránh một thất bại nhanh chóng. Nhìn vào tình hình cờ hiện tại, White rõ ràng đang gặp khó khăn khi mất một Knight mạnh mẽ, trong khi Bishop ở ô d8 đang đối mặt với tình huống phải lùi về trấn thủ.

Câu hỏi thường gặp

Chơi cờ vua online ở đâu uy tín

Cờ vua là một môn thể thao trí tuệ được rất nhiều người yêu thích. Hiện nay, việc kết nối với bạn bè ở Việt Nam và trên toàn thế giới thông qua cờ vua trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Dưới đây là một số địa chỉ chơi cờ vua trực tuyến bạn có thể tham khảo:

• Website https://www.chess.com/vi/play/computer: Trang web này cung cấp nhiều hình thức thi đấu khác nhau như đấu với máy tính và giao lưu với các đối thủ khác.
• Website https://www.covua-vn.com: Đây là một nền tảng giúp bạn kết nối dễ dàng với cộng đồng người yêu cờ vua ở Việt Nam.
• Website https://lichess.org: Được thành lập từ năm 2018, đây là một câu lạc bộ cờ vua trực tuyến nổi tiếng, cung cấp cơ hội giao lưu và học hỏi kinh nghiệm từ các đối thủ khác.

Cách tránh được hai nước chiếu hết khi chơi quân Trắng?

Nên tránh việc di chuyển Tốt từ cột f lên trên đơn giản là vì khi làm như vậy, bạn sẽ vô tình tạo ra một lỗ hổng đe dọa với Vua của mình. Nếu bạn không di chuyển Tốt lên cột f, thậm chí ngay cả một đối thủ tướng lớn cũng không thể đánh bại bạn chỉ sau hai nước.

Cách nhanh nhất để kết thúc một ván cờ là gì?

Có hai cách nhanh nhất để kết thúc một ván cờ vua. Một cách là thực hiện Fool’s Mate (1. f3 e5; 2. g4 Qh4#), và cách khác là sử dụng chiến lược sau đây:

Đối thủ Trắng di chuyển Tốt từ cột f lên một hoặc hai ô, trong khi đó đối thủ Đen di chuyển Tốt từ cột e để mở đường cho Hậu. Tiếp theo, đối thủ Trắng tiếp tục di chuyển Tốt từ cột g lên hai ô, tạo cơ hội cho Hậu Đen di chuyển đến ô h4. Kết quả là: Chiếu hết!

Đây là những thông tin về cách chơi cờ vua mà Huongdanlamgame.com muốn chia sẻ với các bạn đam mê trò chơi này.